“We zagen dat het aantal sociale coöperaties aan het groeien was en wilden graag meer van en met elkaar leren. Het is namelijk best pionieren. Nu hoeft niet iedereen steeds het wiel uit te vinden,” vertelt onze directeur Jessica de Ruijter over haar motivatie om met LaNSCO te starten. Na ruim zes jaar bouwen aan onze mooie organisatie neemt ze afscheid.
Samen met Hans Udo, Erna Smeekens van sociale coöperatie de Vrije Uitloop in Breda en Diet Grosheide van de Blauwe Paraplu in Amersfoort stond ze in 2018 aan de wieg van LaNSCO. “We vonden en vinden het nog steeds belangrijk dat we ons eigen geluid kunnen laten horen en daarin gezamenlijk op te trekken. Te laten zien waar de leden en coördinatoren van de coöperaties tegenaan lopen. Samen bereik je namelijk meer!”
Trots op wat is bereikt
LaNSCO is ondertussen uitgegroeid tot dé organisatie voor sociale coöperaties. “Het is fantastisch om te zien dat er nu een hele organisatie staat. We hebben van alles ontwikkeld aan tools en trainingen. Vele bijeenkomsten zowel online als live georganiseerd. Én we participeren in allerlei landelijke netwerken. Ons team en bestuur is veranderd en gegroeid. Kortom we hebben een hele mooie groei doorgemaakt.”
“Ik vind het geweldig dat we samen met de Vriendenloterij het LaNSCO fonds hebben kunnen starten waar startende en bestaande sociale coöperaties een aanvraag in kunnen dienen. Ook prachtig dat we LaNSCO United, ons online platform hebben kunnen oprichten. Dit naar aanleiding van een challenge van NSvP en SBCM over de inclusieve platform economie.
Op dit moment zijn we bezig om een nieuw soort sociale coöperatie op zetten. Meer gericht op mensen met een uitkering die in een krapteberoep willen werken zoals de zorg. “Op deze manier kunnen we andere groepen bereiken en ondersteunen. Het is nog in de eerste fase, maar het ziet er veel belovend uit!”
Elkaar versterken en regie in handen
“Met de sociale coöperatie laten we zien dat het anders kan. Van een op het individu gerichte systeem naar meer een collectieve en coöperatieve benadering. Waar mensen de tijd krijgen om zich op hun eigen manier te ontwikkelen en te ondernemen.”
Ze bieden een unieke, inclusieve ondernemingsvorm waarin leden samen ondernemen, zelf de regie houden over hun ontwikkeling, en elkaar versterken in een ondersteunende gemeenschap. Ze zijn een laagdrempelig alternatief voor traditionele re-integratietrajecten, gericht op het creëren van sociale en economische impact op lokaal niveau.
Gemeenten en overheden betrekken
“Veel mensen vinden het een mooi verhaal. Maar het is nog steeds heel moeilijk, vooral voor overheden, om goed te begrijpen wat een sociale coöperatie nu echt is. Een gemeente is een belangrijke partner. Ze moeten toestemming geven aan mensen met een bijstandsuitkering om te mogen meedoen. Ook vragen we gemeenten om financieel bij te dragen.”
Een van de grootste uitdagingen is dus om die betrokkenheid van gemeenten te krijgen. Ook op landelijk niveau is dat lastig. LaNSCO is bijvoorbeeld al lange tijd in gesprek met het UWV. Nu zijn vooral mensen met een bijstandsuitkering lid van een sociale coöperatie. Voor mensen met een Wajong- of Wia-uitkering is dit nog lastig. “Een sociale coöperatie zou voor hen ook een mooie plek kunnen zijn. Maar velen van hen durven nog niet omdat ze niet goed weten wat de impact is op hun uitkering. Daarover zijn we in gesprek met het UWV om een pilot te kunnen doen, maar dat duurt dus lang om daarover meer duidelijkheid te krijgen.”
Een andere grote uitdaging is het financieringsmodel voor zowel de sociale coöperatie als LaNSCO. “Voor de sociale coöperaties vragen we gemeenten om financieel bij te dragen. Maar je bent erg afhankelijk van de politieke wind die waait. Voor LaNSCO hebben we de afgelopen jaren veel ondersteuning van fondsen gekregen. Daar zijn we ontzettend blij mee en dankbaar voor. Maar daar zit vaak ook een einddatum aan. Het is niet zo makkelijk als netwerk/branche organisatie om je inkomsten uit de markt te halen.”
‘Mensen weten heel goed wat ze zelf willen’
Sociale coöperaties laten zien dat het anders kan. “Geef mensen de ruimte en eigen regie dan gebeuren er hele mooie dingen. Door te ondernemen vanuit een coöperatie waar je als leden samen verantwoordelijk voor bent, leer je ook ontzettend veel. We hoeven niet aan anderen te vertellen wat ze moeten doen, mensen weten heel goed wat ze zelf willen om zo weer volgende stappen kunnen zetten. Maar daarvoor moet je wel een juiste omgeving creëren. Dit verhaal dragen we steeds weer uit als LaNSCO.
Een sociale coöperatie past ook heel goed in de herziening van de Participatiewet. In het rapport de ‘Participatiewet in Balans’ komt naar voren dat in de herziene versie van de Participatiewet meer nadruk moet liggen op maatwerk, participatie en eigen regie. In plaats van wantrouwen en focus op uitstroom, zoals het de afgelopen jaren was.
Gelijkwaardigheid, inclusie en bottom-up
Jessica heeft bij LaNSCO gelijkwaardigheid, inclusie en bottom-up samenwerken verankert in alles wat we doen. We hebben bijvoorbeeld allemaal hetzelfde uurtarief, omdat ieders bijdrage even waardevol is, ongeacht ervaring of functie. Zo zorgen we ervoor dat iedereen zich gelijkwaardig en gewaardeerd voelt.
Daarnaast kijken we altijd eerst binnen de LaNSCO-community wie bepaalde werkzaamheden kan oppakken. Dit versterkt de betrokkenheid en geeft onze eigen mensen de kans om hun talenten te laten zien en verder te ontwikkelen. Door actief en open met elkaar te communiceren, streven we ernaar dat iedereen zich gehoord voelt en de ruimte krijgt om ideeën in te brengen. Op deze manier blijft samenwerking vanuit de hele organisatie centraal staan en kunnen we samen groeien, terwijl we trouw blijven aan onze kernwaarden.
Jessica: “Ik hoop dat de waarden gelijkwaardigheid, inclusie en samenwerking ook na mijn vertrek centraal blijven staan. Dat LaNSCO een plek blijft voor inspiratie en leren, die opkomt voor de unieke positie van sociale coöperaties in Nederland. Én dat de samenwerking met gemeenten en landelijke instanties versterkt. Zo kan LaNSCO mensen blijven ondersteunen om op hun eigen manier hun weg naar werk en ondernemerschap te vinden.”
Iedereen een kans om te ontwikkelen
Gelukkig blijft Jessica zich ook na haar vertrek bij LaNSCO met passie inzetten in hetzelfde werkveld: als projectleider bij Movisie binnen het team Participeren naar Vermogen. “Het is belangrijk dat iedereen de kans krijgt om zich te ontwikkelen en op zijn of haar eigen manier mee te doen. Sociale coöperaties zijn een duidelijk voorbeeld van deze aanpak, maar er zijn nog veel meer initiatieven in Nederland die hetzelfde doel nastreven. Dankzij mijn praktijkervaring bij LaNSCO heb ik veel inzicht gekregen in de knelpunten en uitdagingen waar deze initiatieven mee te maken hebben. Ik kijk ernaar uit om vanuit Movisie, in een nieuwe rol, een waardevolle bijdrage te blijven leveren aan deze beweging.”