Het is een unicum in het landschap van sociale coöperaties in Nederland. De gemeente Stichtse Vecht, waar o.a. Breukelen, Loenen en Maarsen onder vallen, heeft Soco-aanZ in de verkoop gedaan. Het burgerinitiatief dat startte onder het slechte gesternte van corona is uitbesteed aan een partij in Den Bosch die de begeleiding van de meeste cliënten heeft overgenomen. Een zaak waarbij de menselijke maat uit het oog wordt verloren, zeggen de initiatiefnemers van het eerste uur, Hans Schriever en Marc Räkers, al in 2014 werden de eerste plannen voor een sociale coöperatie bij de gemeente op tafel gelegd.
De twee houden kantoor in Kansis op het bedrijventerrein bij het NS-station van Breukelen. Het gemeentelijk werkbedrijf, waar mensen die onder de Participatiewet vallen, aangewezen zijn op een beschutte werkomgeving of een opstapje nodig hebben kansen biedt op de arbeidsmarkt. Ze huren een kantoorruimte in een gebouw van diezelfde gemeente die het de coöperatie lastig maakt door de gesubsidieerde begeleiding aan te besteden. Namelijk aan het reïntegratiebedrijf VierL dat onder meer UWV, een thuiszorgorganisatie en gemeenten onder zijn klanten heeft. Hans en Marc wijzen erop dat ze begeleiding en ondersteuning bieden aan deelnemers met een complexe problematiek, iets dat je niet zomaar op afstand kunt doen. De menselijke maat is voor hen bepalend. Tot hun verbijstering echter speelden behaalde resultaten, zoals zes personen uit de uitkering, een persoonlijke en sociaal-maatschappelijke inclusie en een op maatwerk gerichte benadering geen enkele rol in de beslissing van de gemeente om ineens tot aanbesteding, waar zij ook aan mee moesten doen, over te gaan. “De inkoopafdeling vindt dat ze dat verplicht zijn volgens Europese regels, maar volgens ons is dat niet waar.”
Onder protest meegedaan
“We zijn er min of meer ingeluld”, zegt Marc. “Er werd door ambtenaren gezegd dat als we niet meewerkten ze dan niet langer met ons in zee konden gaan. Dus hebben we uiteindelijk onder protest meegedaan.” Ze begrijpen er niets van voegt Hans toe. Erop doelend dat in 2017 een enthousiaste gemeenteraad een motie aannam voor de opzet van een sociale coöperatie.. De missie was: bijstandsgerechten met ‘ruime afstand tot de arbeidsmarkt’ te helpen op te klimmen op de participatieladder en hen naar werk en/of een eigen onderneming begeleiden. Al sinds 2014 werd er door een groep burgers pogingen gedaan om een sociale coöperatie op te richten. Nadat de motie met ruime meerderheid was aangenomen heeft de gemeente samen met de twee resterende oprichters veel tijd, moeite en geld gestoken in het maken en uitwerken van plannen.
Kwaliteit en aanpak
Soco-aanZ werd eind 2018 formeel opgericht en ontving bij aanvang in februari 2020 en in 2021 voor 25.000 euro aan subsidie. ‘De gemeente was zeer te spreken over de kwaliteit en aanpak van de begeleiding’, staat in een brief aan de gemeente Stichtse Vecht waarin Soco-aanZ vraagt om continuering van de ondersteuning zodat ze de werkzaamheden kunnen voortzetten. De coöperatie kreeg tot juni nog een laatste subsidie van € 12.500 euro. De oprichters hopen op verlenging want ze hebben nog negen deelnemers onder hun hoede waaronder twee langdurig parttime ondernemers.
In gesprek blijven
Mail en brieven over de in hun ogen onterechte aanbesteding blijven tot nu toe inhoudelijk onbeantwoord. Een aantal politieke partijen, voornamelijk oppositie, ondersteunt de sociale coöperatie wel. Maar wat er ook gebeurt. Met Soco-aanZ gaan ze gewoon door stellen ze strijdvaardig. “Wij zijn zelfstandig en ondernemend in het sociaal domein en we geloven echt in de effectiviteit van onze benadering. Als we geen subsidie meer krijgen gaan we grotendeels op vrijwillige basis verder. En natuurlijk blijven we proberen om weer met de gemeente in gesprek te komen. Deze week hebben we bijvoorbeeld een ontmoeting met een zestal gemeenteraadsleden en drie van onze deelnemers. Om te laten zien en te vertellen hoe wij te werk gaan”, aldus Hans en Marc.
Bert Vos.
Soco-aanZ is aangesloten bij het Landelijk Netwerk Sociale Coöperaties (LaNSCO). LaNSCO betreurt de hele gang van zaken en heeft daarover ook een brief geschreven aan de gemeente Stichtse Vecht.
LaNSCO ziet dat veel gemeenten nog worstelen met het vernieuwende concept van de sociale coöperatie. Sociale coöperaties bieden mogelijkheden aan mensen die al langere tijd in de uitkering zitten om op een passende manier naar eigen vermogen te werken te participeren. Dit kan niet zo maar door een externe partij worden overgenomen. Kwetsbare inwoners, waarvoor we het allemaal doen, zijn niet gebaat bij deze hele gang van zaken.
LaNSCO hoopt dat de gemeente toch nog mogelijkheden ziet dat Soco-aanZ haar belangrijke werkzaamheden voort kan zetten, zodat inwoners van Stichtse Vecht toegang blijven houden tot de effectieve lokale, inclusieve en persoonsgerichte benadering van Soco-aanZ.